آشالازی مری: همه چیز درباره علت، علائم، تشخیص و درمان

مقدمه

آشالازی مری، یکی از بیماری‌های نادر سیستم گوارش است که باعث اختلال در توانایی مری برای هدایت غذا به سمت معده می‌شود. این اختلال، که با علائمی مانند دشواری در بلع و درد قفسه سینه همراه است، چالش‌هایی را برای بیماران و متخصصان پزشکی ایجاد می‌کند. در این مقاله، به بررسی عمیق آشالازی مری، علائم، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی موجود، از جمله جدیدترین پیشرفت‌ها در جراحی‌های لاپاراسکوپی و آندوسکوپیک می‌پردازیم.

بررسی بیماری آشالازی و ارتباط آن با درد قفسه سینه

آشالازی، موسوم به Achalasia، بیماری است که با از بین رفتن سلول‌های گانگلیونی در شبکه میانتریک مری و اختلال در حرکت آن همراه است. این بیماری بیشتر در افراد بین سنین ۲۵ تا ۶۰ سال دیده می‌شود و تقریبا ۱ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم این بیماری می‌تواند شامل دیسفاژی یا دشواری در بلع، رگورژیتاسیون یا بازگشت غذا به دهان و درد قفسه سینه باشد.

علل ایجاد آشالازی مری

آشالازی مری نتیجه از بین رفتن نورون‌های گانگلیونی تحریکی و مهاری است که در شل شدن اسفنکتر تحتانی مری (LES) و انتقال غذا از مری به معده نقش دارند. علت اصلی این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست، اما شواهد نشان می‌دهند که یک فرآیند خودایمنی که به عفونت مخفی با ویروس هرپس سیمپلکس ۱ (HSV-1) و حساسیت‌های ژنتیکی مرتبط است، ممکن است نقش داشته باشد.

تشخیص و درمان آشالازی

تشخیص آشالازی معمولاً با آزمایش‌های تصویربرداری و آندوسکوپی انجام می‌گیرد. درمان‌ها ممکن است شامل دارو، پروسیجرهای بالونی برای گشاد کردن اسفنکتر تحتانی مری، یا جراحی برای برداشتن بخشی از اسفنکتر و فراهم کردن مسیری برای عبور غذا باشد.

آشالازی مری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد، اما با تشخیص به موقع و درمان مناسب، بسیاری از علائم می‌توانند کاهش یابند یا حتی رفع شوند. اگر شما یا عزیزانتان علائمی مشابه با آشالازی را تجربه می‌کنید، مهم است که هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید روند تشخیص و درمان را آغاز کنید.

تشخیص افتراقی و بررسی بیماری‌های مشابه

آشالازی مری یک اختلال نادر و خاص در سیستم گوارشی است که می‌تواند علائمی مشابه با سایر بیماری‌ها ایجاد کند. درک این بیماری‌های مشابه و تشخیص افتراقی آن‌ها از آشالازی اهمیت بسزایی دارد تا از تشخیص و درمان اشتباه جلوگیری شود. در ادامه، به برخی از این بیماری‌ها و نحوه تفکیک آن‌ها از آشالازی می‌پردازیم.

اسپاسم منتشر مری (DES)

این بیماری با انقباض‌های طولانی و غیر طبیعی مری مشخص می‌شود که می‌تواند به دشواری در بلع و درد قفسه سینه منجر شود. این علائم ممکن است با آشالازی اشتباه گرفته شوند، اما DES با الگوهای انقباضی غیرطبیعی و منتشر در مانومتری مری شناسایی می‌شود.

بیماری شاگاس

بیماری شاگاس، که بیشتر در برخی نواحی آمریکای جنوبی اندمیک است، از طریق نیش ساس و انتقال تریپانوزوما کروزی رخ می‌دهد. مرحله مزمن این بیماری ممکن است با تخریب سلول‌های گانگلیونی اتونومی در قلب، روده و دیگر ارگان‌ها همراه باشد که علائمی مشابه با آشالازی ایجاد می‌کند.

مطاله بیشتر: ریفلاکس چیست؟

آشالازی کاذب

علائم آشالازی ممکن است در اثر ارتشاح توموری در مری یا معده بروز کند، که به آن آشالازی کاذب می‌گویند. این حالت معمولا با شروع ناگهانی علائم و کاهش وزن همراه است و نیازمند انجام آندوسکوپی و امکاناً CT اسکن یا آندوسکوپیک اولتراسوند (EUS) برای تشخیص دقیق است.

تشخیص آشالازی

برای تشخیص دقیق آشالازی، ابتدا باید یک شرح حال کامل از بیمار گرفته شود که شامل پرسش در مورد دشواری در بلع، رگورژیتاسیون، بوی بد دهان و کاهش وزن است. پس از آن، تست‌های تشخیصی نظیر رادیوگرافی بلع باریوم و مانومتری مری برای تأیید تشخیص استفاده می‌شوند. آندوسکوپی می‌تواند در رد کردن آشالازی کاذب و تشخیص بیماری‌های دیگر کمک کننده باشد.

در نهایت، تشخیص دقیق و تفکیک بین آشالازی و سایر بیماری‌های دارای علائم مشابه نیازمند بررسی دقیق تاریخچه پزشکی بیمار، انجام آزمایش‌های مختلف تشخیصی و گاهی اوقات استفاده از روش‌های پیشرفته تصویربرداری است. این رویکرد به دکتر یاسر کبیری زاده متخصص جراحی چاقی و لاپاروسکوپی پیشرفته اطمینان می‌دهد که بیماران به درستی تشخیص داده شوند و درمان مناسب را دریافت کنند.

راه‌های درمان و بررسی گزینه‌ها ی مختلف روی میز!

آشالازی مری، با وجود اینکه درمان قطعی ندارد، رویکردهای متعددی برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران ارائه شده است. این درمان‌ها بر کاهش فشار اسفنکتر تحتانی مری (LES) و تسهیل تخلیه مری تمرکز دارند. در ادامه، به تفصیل به بررسی گزینه‌های درمانی پرداخته‌ایم.

درمان دارویی برای درمان آشالازی

گرچه درمان دارویی آشالازی نسبتاً غیر مؤثر است، اما می‌تواند به عنوان راهکاری موقتی برای کاهش علائم به کار رود. نیترات‌ها و داروهای مسدودکننده کانال کلسیمی قبل از غذا مصرف می‌شوند تا فشار LES را کاهش دهند، اگرچه باید نسبت به اثرات آنها بر فشار خون بیماران هشدار داد.

تزریق بوتاکس برای درمان آشالازی

تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) به اسفنکتر تحتانی مری تحت هدایت آندوسکوپی انجام می‌شود. این روش با مهار رهاسازی استیل کولین از پایانه‌های عصبی، در حدود ۶۶% بیماران به مدت حداقل ۶ ماه بهبود دیسفاژی و اختلال در بلع را ارائه می‌دهد.

استفاده از ویاگرا برای درمان آشالازی

ویاگرا یا سیلدنافیل و سایر داروهای مهارکننده فسفودی‌استراز می‌توانند فشار LES را مؤثرانه کاهش دهند. با این حال، به دلیل عوارض جانبی محتمل، کاربرد بالینی آنها در بیماران مبتلا به آشالازی محدود است.

اتساع بالون پنوماتیک برای درمان

روش اتساع بالون پنوماتیک با کارآیی گزارش شده بین ۳۲ تا ۹۸ درصد، شامل قرار دادن یک بالون مری استوانه‌ای فاقد کمپلیانس در محل اسفنکتر تحتانی مری است. بالون با هوا تا قطر ۳ تا ۴ سانتی‌متر پر می‌شود تا به کاهش فشار اسفنکتر کمک کند. پارگی مری، که در نیم تا ۵ درصد موارد رخ می‌دهد، عارضه اصلی این روش است.

میوتومی هلر (Heller Myotomy) برای درمان

میوتومی هلر، یک روش جراحی است که در آن قسمتی از اسفنکتر تحتانی مری برداشته می‌شود تا به تسهیل عبور غذا از مری به معده کمک کند. این روش یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های درمانی برای مدیریت طولانی‌مدت آشالازی است.

به طور کلی:

با وجود چالش‌های موجود در درمان آشالازی، پیشرفت‌های اخیر در تکنیک‌های درمانی امیدوارکننده است. انتخاب روش درمانی مناسب بر اساس شرایط بیمار، شدت علائم و عوارض جانبی احتمالی انجام می‌شود. مشورت با دکتر یاسر کبیری زاده و متخصص گوارش  می‌تواند به تعیین بهترین راهکار درمانی کمک کند.

جراحی لاپاراسکوپی : میوتومی هلر و فوندوپلیکاسیون

جراحی لاپاراسکوپی برای آشالازی، از جمله میوتومی هلر همراه با فوندوپلیکاسیون، به عنوان شایع‌ترین و موثرترین روش درمانی شناخته می‌شود. این روش با هدف کاهش فشار در اسفنکتر تحتانی مری (LES) و جلوگیری از ریفلاکس اسید معده به مری انجام می‌شود. در بین ۶۲ تا ۱۰۰ درصد موارد، نتایج خوب تا عالی گزارش شده است.

مطالب پیشنهادی: لاپاروسکوپی چیست؟

میوتومی هلر: چرا و چگونه باعث درمان آشالازی می شود؟

میوتومی هلر، یک جراحی است که در آن بخشی از عضله اسفنکتر تحتانی مری برای کاهش فشار و افزایش قابلیت تخلیه مری برداشته می‌شود. این عمل معمولاً با لاپاراسکوپی انجام می‌شود که نیازمند برش‌های کوچکی است و بهبودی پس از عمل را تسریع می‌بخشد.

فوندوپلیکاسیون: درمان همزمان ریفلاکس

فوندوپلیکاسیون نسبی، جراحی است که به منظور جلوگیری از ریفلاکس اسید معده به مری، همراه با میوتومی هلر انجام می‌شود. این روش شامل پیچاندن قسمتی از معده دور LES است تا از بازگشت محتویات اسیدی به مری جلوگیری کند.

روش‌های جدید درمان آشالازی

در موارد پیشرفته که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند، جراحی برداشتن مری و جایگزینی آن با قسمتی از کولون یا بالا کشیدن معده ممکن است ضروری باشد. همچنین، روش آندوسکوپیک میوتومی مری از طریق دهان (POEM) به عنوان یک روش نوین با نتایج مطلوب در مطالعات کوتاه‌مدت معرفی شده است. این تکنیک با ایجاد یک تونل در دیواره مری و برداشتن عضله حلقوی اسفنکتر به بهبود علائم کمک می‌کند. ابته در هر مورد، با توجه به شرایط بیمار، دکتر یاسر کبیری زاده، بهترین درمان را برای فرد انتخاب می کند. مشاوره ۰۹۱۲۷۹۰۶۹۲۸

ارتباط بین آشالازی و خطر ابتلا به سرطان مری

مطالعات نشان داده‌اند که آشالازی درمان نشده یا ناقص درمان شده می‌تواند منجر به گشادی مری و در نهایت التهاب و ازوفاژیت ناشی از استاز شود. این وضعیت می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری را تا ۱۷ برابر افزایش دهد.

لاپاروسکوپی تشخیصی چگونه و به چه منظور انجام می شود؟

درمان گیاهی آشالازی

در حالی که برخی از بیماری‌ها می‌توانند از درمان‌های گیاهی بهره‌مند شوند، آشالازی درمان گیاهی مشخصی ندارد و استفاده از داروهای گیاهی ممکن است علائم را بدتر کند. بنابراین، به دنبال درمان‌های تایید شده پزشکی برای این بیماری باشید.

استفاده از تکنولوژی‌های جدید و درک بهتر از مکانیسم‌های بیماری به متخصصان اجازه داده است تا روش‌های درمانی مؤثرتری را برای مدیریت آشالازی ارائه دهند. برای انتخاب بهترین روش درمانی، مشورت با یک متخصص گوارش ضروری است.

سوالات متداول در رابطه با آشالازی

• آشالازی چیست؟
  

  آشالازی یک بیماری حرکتی مری است که در آن، اسفنکتر تحتانی مری به درستی شل نمی‌شود، مانع از ورود غذا به معده می‌گردد.

• علت آشالازی چیست؟
  

  علت دقیق آشالازی مشخص نیست، اما محققان عواملی مانند بیماری‌های خودایمنی را که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های اسفنکتر مری حمله می‌کند، مسئول می‌دانند.

• چه علائمی نشان دهنده این بیماری هستند؟
  

  علائم شایع آشالازی شامل دیسفاژی (مشکل در بلع)، استفراغ، درد قفسه سینه، سرفه شبانه و کاهش وزن ناگهانی هستند.

• چگونه این عارضه تشخیص داده می‌شود؟
  

  روش‌های تشخیص آشالازی شامل رادیوگرافی بلع باریوم، آندوسکوپی و مانومتری است. مانومتری یک روش کلیدی برای تأیید نهایی تشخیص است.

• درمان‌های موجود برای آشالازی چه هستند؟
  

  درمان‌ها شامل دارو درمانی، بالون زدن، تزریق سم بوتولونیم و جراحی (میوتومی) می‌شوند.

• چه زمانی باید برای آن می بایست اقدام به جراحی کرد؟
  

  وقتی درمان‌های دیگر نتیجه‌بخش نبوده یا علائم بیماری شدید باشند، جراحی می‌تواند گزینه‌ای مؤثر باشد.

• جراحی لاپاراسکوپی آشالازی چگونه انجام می‌شود؟
  

  در جراحی لاپاراسکوپی، از دستگاهی به نام لاپراسکوپ برای ایجاد برش‌های کوچک و انجام جراحی استفاده می‌شود. این روش، درد و زمان بهبودی را کاهش می‌دهد.

• چه مزایایی در جراحی لاپاراسکوپی آشالازی وجود دارد؟
  

  مزایا شامل درد کمتر بیمار، خون‌ریزی کمتر، نیاز به بخیه کمتر، استراحت کمتر پس از عمل و کاهش ریسک عفونت است.

• چه عوارضی ممکن است در جراحی لاپاراسکوپی آشالازی رخ دهد؟
  

  عوارض احتمالی شامل آریتمی قلبی، تب شدید، عفونت ریه، متورم شدن شکم و عفونت زخم‌ها هستند. که البته دکتر یاسر کبیری زاده متخصص جراحی لاپاروسکوپی پیشرفته، با چکاپ و مشاوره های قلب و ریه قبل از عمل جراحی ریسک ها و عوارض ممکن را به پایین ترین حد می رساند.

• قیمت جراحی لاپاراسکوپی آشالازی چقدر است؟
  

  قیمت بسته به شرایط بیمار، تخصص پزشک و امکانات کلینیک متفاوت است. جهت مشاوره با ۰۹۱۲۷۹۰۶۹۲۸ تماس بگیرید.

• آیا آشالازی می‌تواند باعث بوی بد دهان شود؟
  

  بله، گیر کردن غذا در مری می‌تواند باعث بوی بد دهان شود.

• آیا استرس و اضطراب می‌توانند بر آشالازی تأثیر بگذارند؟
  

  بله، استرس و اضطراب می‌توانند علائم دیسفاژی را در بیماران مبتلا به آشالازی تشدید کنند.

• آشالازی چقدر شایع است؟
  

  آشالازی نسبتاً نادر است اما بین سنین ۲۵ تا ۶۰ سال بیشتر مشاهده می‌شود.

• آیا کودکان نیز می‌توانند به آشالازی مبتلا شوند؟
  

  به ندرت، کودکان نیز می‌توانند به آشالازی مبتلا شوند.

• چه نقشی ارث در آشالازی دارد؟
  

  افراد با سابقه خانوادگی آشالازی ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند.

• چرا مانومتری برای تشخیص آشالازی مهم است؟
  

  مانومتری به کشف زودرس آشالازی و بهبود کیفیت درمانی کمک می‌کند.

• درمان دارویی آشالازی چگونه است؟
  

  داروهای شل کننده عضلات مانند نیترات‌ها و بلوک کننده‌های کانال کلسیم ممکن است برای کاهش علائم استفاده شوند.

• بالون زدن چگونه به درمان آشالازی کمک می‌کند؟
  

  بالون زدن عضلات اسفنکتر مری را مکانیکی منقبض می‌کند، که می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.

• چه کسانی باید از تزریق سم بوتولونیم استفاده کنند؟
  

  تزریق سم بوتولونیم ممکن است برای بیماران بالای ۵۰ سال یا به عنوان روش تشخیصی در موارد مشکوک به آشالازی مناسب باشد.

• چرا آندوسکوپی برای بیماران مشکوک به این عارضه توصیه می‌شود؟
  

  آندوسکوپی به ردیابی بیماری‌هایی که آشالازی اولیه را تقلید می‌کنند و بررسی مخاط مری قبل از انجام هر گونه درمان کمک می‌کند.

منابع: 

Achalasia – Symptoms and causes – Mayo Clinic

Achalasia: Causes, Symptoms, and Diagnosis (healthline.com)

Achalasia – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)

Achalasia | Johns Hopkins Medicine