ارتباط چاقی و کم کاری تیروِئید
چاقی و کم کاری تیروئید دو مسئله جدایی‌ناپذیر در دنیای پزشکی هستند.
تیروئید کم کار به عنوان یک مشکل در عملکرد غده تیروئید، میتواند تاثیرات مختلفی بر روی چاقی داشته باشد. در واقع، تیروئید مسئول تنظیم سرعت متابولیسم بدن است، بنابراین کم‌کاری آن میتواند باعث کاهش سرعت متابولیسم شود.
زمانی که تیروئید کم کار است، سطح هورمون های تیروئید در بدن کاهش می‌یابد. این موجب کاهش سرعت متابولیسم بدن می شود و در نتیجه انرژی مصرفی بدن کاهش می‌یابد. افزایش وزن و چاقی معمولاً نتیجه‌ای از کاهش سرعت متابولیسم است.
علاوه بر این، تیروئید کم کار میتواند بر تعادل هورمون هایی که نظم و تنظیم وزن بدن را کنترل می کنند نیز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، در برخی افراد با تیروئید کم کار، سطح هورمون تستوسترون کاهش می‌یابد و افزایش چربی بدن و کاهش عضلات را تسریع می‌کند.
بنابراین، تیروئید کم کار میتواند به عنوان یکی از عواملی که تاثیر بر چاقی دارد، مطرح شود. با این حال، درمان تیروئید کم کار ممکن است منجر به بهبود سرعت متابولیسم و کاهش وزن گردد.
در این مقاله به بررسی این دو مسئله و ارتباط آنها بایکدیگر می‌پردازیم ؛
تیروئید و عملکرد آن
تیروئید یک اندوکرین کوچک در قسمت جلویی گردن است که هورمون‌هایی تحت عنوان تیروئید تولید می‌کند و آنها را به
خون وارد کرده و از طریق آن به سراسر بدن منتقل می کند. هورمون های تیروئید نقش اساسی در فعالیت سلول های بدن دارند و تاثیرات
مهمی در کنترل سطح انرژی، متابولیسم، رشد و تکامل، عملکرد قلب و عروق خونی، عملکرد مغز و سایر عملکردهای بدنی دارند.
هورمون های تیروئیدی
هورمون های تیروئید از دو عنصر اساسی تشکیل شده‌اند: تیروکسین (T4) و تری‌یودوتیرونین (T3) تیروکسین (T4) به
صورت اصلی توسط تیروسین و چندین مولکول یود تشکیل می‌شود و در بدن به تری‌یودوتیرونین (T3) تبدیل می‌شود.
تری‌یودوتیرونین (T3) نیز به صورت مستقیم توسط تیروئید ترکیب شده و در بدن عمل می‌کند. هورمون‌های تیروئید توسط غده
هیپوتالاموس (hypothalamus) و غده هیپوفیز (pituitary gland) کنترل می‌شوند. غده هیپوتالاموس هورمونی به نام
تریپتوفان (TRH) را ترشح می‌کند که باعث تحریک غده هیپوفیز می‌شود تا هورمون فراوانی تحریک کننده تیروئید (TSH) را
ترشح کند، سپس TSH به تیروئید ارسال شده و تحریک می‌شود تا هورمون‌های تیروئید خود را ترشح کند.
علل چاقی
چاقی یکی از مشکلات شایع در جامعه‌ی امروزی است و باعث بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های
قلبی عروقی، فشار خون بالا و بسیاری از بیماری های دیگر می‌شود. علل مختلفی برای چاقی وجود دارد، مصرف غذای
پر کالری، نداشتن فعالیت بدنی کافی، وراثت و عوامل بیماری‌ای مانند کم کاری تیروئید می توانند از دلایل افزای احتمال وقوع اضافه وزن و چاقی باشند.
بخش اول: علل کم کاری تیروئید
یکی از علل اصلی کم کاری تیروئید بیماری خود ایمنی است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور اشتباهی بر روی بافت
تیروئید حمله می کند و باعث تخریب بافت تیروئید می شود. این مشکل به صورت تدریجی و با تولید هورمون تیروئید کمتر و کمتر،
منجر به کم کاری تیروئید می شود. بیماری خود ایمنی تیروئید بیشتر در زنان و در سنین بالای ۶۰ سال رخ می دهد.
عوامل دیگری نیز می توانند به کم کاری تیروئید منجر شوند، از جمله:
آسیب به تیروئید در طی جراحی گردن
تشکیل ندادن کافی هورمون تیروئید در طی دوره بارداری
استفاده از داروهایی که می توانند باعث کاهش فعالیت تیروئید شوند
عفونت های باکتریایی یا ویروسی که باعث التهاب تیروئید می شوند.
نوعی اختلال در سیستم ایمنی که باعث تخریب بافت تیروئید می شود.
کمبود ید در بدن که باعث کاهش تولید هورمون های تیروئید می شود.
بخش دوم: علائم کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید ممکن است بدون علائم و یا با علائمی خفیف شروع شود. اما با گذر زمان، این مشکل میتواند تشدید شود و
علائم و نشانه‌هایی شدیدتر در بیماران ایجاد کند. برخی از علائم شایع کم کاری تیروئید عبارتند از:
خستگی و کاهش انرژی
سردرد و درد عضلانی
کاهش توانایی تمرکز و توجه
کاهش حافظه و دشواری در یادگیری
خشکی پوست و مو
ضعف یا تنگی نفس
تورم و گندیدگی صورت و دست ها
کاهش شدید در وزن (بیشتر در بیمارانی که بیماری خود ایمنی تیروئید دارند)
کاهش شدید در ضربان قلب
افسردگی و اضطراب
اختلالات دوره‌ی قاعدگی در زنان
بخش سوم: تشخیص کم کاری تیروئید
تشخیص کم کاری تیروئید با استفاده از آزمایش خون انجام می شود. در این آزمایش، سطح هورمون های تیروئید شما
اندازه گیری می شود. اگر سطح هورمون های تیروئید شما پایین است، پزشک شما ممکن است یک آزمایش تصویربرداری مانند
سونوگرافی تیروئید یا تصویربرداری با رادیو ایزوتوپ انجام دهد تا بررسی کند که آیا بافت تیروئید شما تخریب شده است یا نه.
بخش چهارم: درمان کم کاری تیروئید
درمان کم کاری تیروئید به دو روش دارویی و غیر دارویی انجام می شود:
I. درمان دارویی: درمان کم کاری تیروئید اغلب با مصرف داروهای تیروئید انجام می شود که حاوی هورمون های تیروئید
مصنوعی هستند. این داروها به طور معمول به صورت قرصی مصرف می شوند و با جبران کمبود هورمون های تیرویید
در بدن، علایم کم کاری تیروئید را کاهش می دهند. پزشک شما می تواند دوز و نوع داروی مناسب را برای شما تجویز
کند.
در درمان داروئی کم کاری تیروئید، هدف اصلی افزایش سطح هورمون های تیروئید در بدن است. برای این منظور، اغلب از داروهای تیروئید مصنوعی استفاده می شود. دو نوع اصلی داروی تیروئید که استفاده می‌شوند عبارتند از:
۱٫ لووتیروکسین (تیروکسین): این دارو شبیه به هورمون تیروئید است و به عنوان جایگزین برای هورمون تیروئید طبیعی برای درمان تیروئید کم کار درمان استفاده می شود. لووتیروکسین کمک می کند سطح هورمون تیروئید در بدن را بهبود بخشیده و علائم کم کاری تیروئید را کاهش دهد.
۲٫ لیوتیرونین: این دارو نیز شبه هورمون تیروئید است و می تواند در مواردی که لووتیروکسین تنها کافی نیست، استفاده شود. لیوتیرونین عملکرد تیروئید را بهبود می بخشد و به سرعت متابولیسم بدن کمک می کند.
درمان داروئی برای کم کاری تیروئید معمولاً به طور مداوم صورت می‌گیرد. پزشک شما به دقت دوز مناسب دارو را تنظیم خواهد کرد و ممکن است نیاز به تنظیمات دارویی مکرر داشته باشید تا سطح هورمون تیروئید در محدوده نرمال باقی بماند.
II. درمان غیر دارویی: برای بهبود کم کاری تیروئید، می توانید به روش های غیر دارویی نیز پرداخته و این روش ها را به
عنوان مکمل در کنار درمان دارویی استفاده کنید. برخی از روش های غیر دارویی عبارتند از:
a. تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی سالم و کافی می تواند به بهبود کم کاری تیروئید کمک کند. برخی از مواد غذایی
که به بهبود کم کاری تیروئید کمک می کنند، شامل مواد غذایی حاوی اسید فولیک، ویتامین B12، سلنیوم، مس،
ید و ویتامین D هستند.
کمبود موارد زیر روی هورمون های تیروئیدی تاثیر منفی دارند:
۱٫ ید: تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئید به یود نیاز دارد. در صورت کمبود ید، عملکرد غده تیروئید ممکن است کاهش یابد. می‌توانید از منابع غنی ید مانند نمک ید دار، ماهی دریایی، عدس و ماست استفاده کنید. با این حال، مهم است که در مصرف ید متعادل باشید و مقدار مورد نیاز آن را با پزشک خود مشاوره کنید.
۲٫ سلنیوم: سلنیوم یک ماده مغذی مهم برای عملکرد تیروئید است. غذاهایی مانند بادام، برنج، تخمه بادام زمینی، ماهی، گوشت، سبزیجات برگی و سیب‌زمینی می‌توانند منابع خوبی از سلنیوم باشند.
۳٫ آهن: کمبود آهن میتواند تأثیر منفی بر تیروئید داشته باشد. مصرف مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، جگر، نخودچی، لوبیا، اسفناج و آفتابگردان میتواند به بهبود وضعیت تیروئید کمک کند.
به طور کلی، تغذیه سالم و تنوع در مصرف مواد غذایی میتواند به بهبود عملکرد تیروئید کمک کند.
b. ورزش منظم: ورزش منظم و ملایم می تواند به بهبود کم کاری تیروئید کمک کند. ورزش منظم می تواند به
افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی و بی حالی کمک کند.
c. کاهش استرس: کاهش استرس با استفاده از تکنیک های مختلف از جمله روش های تنفسی، یوگا، ماساژ و موارد
دیگر می تواند به بهبود کم کاری تیروئید کمک کند.
کاهش استرس می تواند بهبودی در کم کاری تیروئید کمک کند، علت آن ارتباط بین استرس و عملکرد تیروئید است. استرس مزمن می تواند تأثیر منفی بر فعالیت غده تیروئید داشته باشد و باعث تخمین زدن تولید هورمون های تیروئید شود. استرس می تواند سیستم هورمونی بدن را تحت تأثیر قرار داده و باعث تغییر در تعادل هورمون ها و کاهش فعالیت غده تیروئید شود. این ممکن است منجر به کاهش سطح هورمون های تیروئید و کاهش عملکرد غده تیروئید شود.
بنابراین، کاهش استرس می تواند بهبودی در عملکرد غده تیروئید کمک کند. این می تواند شامل استفاده از روش های مدیریت استرس مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن، یوگا، ورزش منظم، خواب و استراحت مناسب، تغذیه سالم و حمایت از سلامت روانی باشد.
کاهش وزن بر تیروئید کم کار چه تاثیری دارد؟
کاهش وزن می تواند تاثیر مثبتی بر درمان کم کاری تیروئید داشته باشد. در واقع، افزایش وزن بیش از حد معمولاً همراه با کم کاری تیروئید است و کاهش وزن می تواند بهبودی در علائم و عملکرد تیروئید را تسریع کند. کم کاری تیروئید می تواند باعث کاهش سرعت متابولیسم بدن شود که ممکن است منجر به افزایش وزن شود. از آنجا که تیروئید نقش کلیدی در تنظیم سرعت متابولیسم دارد، کاهش وزن می تواند سبب افزایش سرعت متابولیسم شده و در نتیجه بهبود علائم کم کاری تیروئید را ایجاد کند.
علاوه بر این، کاهش وزن می تواند تأثیر مثبتی بر تعادل هورمون ها یی که وزن بدن را کنترل می کنند، داشته باشد. به طور معمول، کاهش وزن باعث کاهش مقاومت به انسولین می شود که در نتیجه بهبود کنترل قند خون و کاهش سطح قند خون می شود. این موضوع می تواند تاثیری مثبت در کنترل علائم و عملکرد تیروئید داشته باشد.
بنابراین، کاهش وزن می تواند بهبودی در درمان کم کاری تیروئید داشته باشد.
تاثیرات تیروئید کم کار بر روند کاهش وزن (استپ وزنی)
تیروئید کم کار می تواند تأثیرات منفی بر روند کاهش وزن داشته باشد. در واقع، کمبود عملکرد غده تیروئید می تواند باعث کاهش سرعت متابولیسم و کند شدن فرایند سوزاندن چربی در بدن شود.
در شرایط کم کاری تیروئید، سطح هورمون های تیروئید کاهش می یابد. این باعث کاهش سرعت متابولیسم بدن می شود، که ممکن است منجر به کاهش نرخ سوزاندن کالری و انرژی شود. این وضعیت می تواند باعث کمبود انرژی و خستگی شدید شود و در نتیجه تحرک کمتر و کاهش فعالیت بدنی را تسهیل کند.
علاوه بر این، کم کاری تیروئید می تواند تأثیراتی بر تعادل هورمون های مرتبط با کنترل وزن بدن داشته باشد. به طور معمول، کمبود هورمون های تیروئید می تواند باعث افزایش مقاومت به انسولین شود، که منجر به افزایش سطح قند خون و انباشت چربی در بدن می شود. این موضوع می تواند فرایند کاهش وزن را مشکل تر کند.
به طور کلی، کاهش وزن در شرایط کم کاری تیروئید ممکن است به مرحله ای مشکل و طولانی مدت تبدیل شود.
آیا کسی که مبتلا به تیروئید کم کار است می تواند عمل چاقی (اسلیو معده و بای پس معده) انجام دهد؟
ابتلا فرد به تیروئید کم کار، در کنار عوامل دیگر مرتبط با چاقی، می تواند باعث سخت و طاقت فرسا کردن مسیر لاغری شود. فردی که به چاقی و تیروئید کم کار مبتلاست، راه سختی در مسیر کاهش وزن و رسیدن به اندام و وزن ایده آل دارد. به همین دلیل، انجام اعمال جراحی چاقی از قبیل اسلیو معده و بای پس معده، به عنوان یک راه حل قطعی درمان چاقی برای افراد مبتلا به چاقی کنترل نشده، مورد استفاده قرار می گیرد. انجام اعمال جراحی چاقی منعی برای افراد مبتلا به تیروئید کم کار ندارد. اما این موضوع می بایست بعد از انجام اسلیو معده و بای پس معده از طریق آزمایشات، مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت نیاز مداخلات داروئی تجویز شده توسط متخصص غدد انجام شود. به طور کلی در اکثر افراد با کاهش وزن و کم شدن حجم بدن، مقادیر هورمون های تیروئیدی مورد نیاز برای کاهش می یابد. به عبارت دیگر عمل چاقی می تواند باعث بهبود تیروئید کم کار شود.
جراحی اسلیو معده در درمان چاقی ناشی از کم کاری تیروئید میتواند موثر باشد؟
در واقع، برای بیمارانی که کم کاری تیروئید دارند، کاهش وزن بسیار دشوار است و ممکن است تلاش برای کاهش وزن با
روش‌های مختلف مانند رژیم غذایی و ورزش مناسب نتیجه ی مطلوبی نداشته باشد. در این موارد، بهتر است فرد از روش های درمانی قطعی چاقی به عنوان مثال، برای بیمارانی که چاقی ناشی از کم کاری تیروئید دارند، ممکن است رژیم غذایی و ورزش مناسب به همراه مصرف داروهای تیروئید و داروهایی که برای کاهش وزن مناسب هستند، توصیه شود.
از طرفی، اسلیو معده یک روش جراحی است که با بریدن بخشی از معده، حجم معده را کاهش می‌دهد و در نتیجه کمک می‌کند که بیمار کمتر غذا بخورد و وزن خود را کنترل کند. این روش معمولاً به‌عنوان یک راه‌حل پایانی برای بیمارانی که به روش‌های دیگر نتوانسته‌اند وزن خود را کنترل کنند، توصیه می‌شود.