کبد یک عضو بسیار حیاتی با وظایف متعدد است!
اختلالات و بیماری های کبدی می توانند سلامت و کیفیت زندگی ما را به شدت تحت تاثیر قرار دهند. در این مقاله قصد داریم به شرح انواع اختلالات و بیماری های کبدی و علت ها و درمان های مختلف آنها بپردازیم. امیدواریم با خواندن این مقاله، شما نه تنها با نشانه های بروز بیماری کبد آشنا شوید، بلکه راهکارهای پیشگیرانه و درمان مناسب را نیز یاد بگیرید. البته این مطالب فقط برای افزایش آگاهی عمومی ما مناسب هستند، و هرگز نباید برای “خود درمانی” و “خود تشخیصی” استفاده شوند!
با ما همراه باشید…
وظایف کبد در بدن چیست؟
کبد یکی از بزرگترین و مهمترین اعضای بدن انسان است که در سمت راست شکم قرار دارد. کبد دارای بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی است که برخی از آنها عبارتند از:
– تولید و ترشح صفرا، مایعی که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند.
– فیلتر کردن خون و دفع سموم و مواد زائد از بدن.
– تنظیم سطح قند، چربی، پروتئین و ویتامین‌ها در خون.
– تولید پروتئین‌های مهم برای انعقاد خون و انتقال اکسیژن.
– ذخیره سازی گلیکوژن، فرم ذخیره شده قند، برای استفاده در زمان نیاز.
کبد توانایی ترمیم و بازسازی خود را دارد!
کبد یک عضو بازسازی پذیر است که می‌تواند خود را در صورت آسیب دیدگی یا کمبود بافت ترمیم کند. اما بعضی از عوامل مانند ویروس‌ها، الکل، داروها، چربی زیاد و التهاب می‌توانند باعث آسیب جدی و مزمن به کبد شوند و منجر به بیماری‌های مختلفی مانند هپاتیت، سیروز، سرطان و نارسایی کبد شوند.
برخی از نشانه‌های رایج بروز مشکل در کبد عبارتند از:
– پوست و چشم‌های زرد رنگ (زردی)
– خستگی و ضعف
– اشتهای کم
– تهوع و استفراغ
– درد یا ناراحتی در قسمت بالای شکم سمت راست
– خارش پوست
– رنگ تیره ادرار
– رنگ روشن مدفوع (غیر عادی)
– خونریزی یا کبود شدگی آسان
در ادامه با هم برخی از ناهنجاری ها و بیماری های رایج کبدی را مرور میکنیم.
کبد چرب چه بیماری ای است؟ علت چرب شدن شدن کبد چیست و چه علائمی دارد؟
کبد چرب یک بیماری است که در آن چربی بیش از حد در کبد ذخیره می شود و ممکن است عملکرد آن را مختل کند. کبد چرب معمولاً نشانه ای از بیماری های دیگر مانند دیابت، اضافه وزن، هایپرتروفی، هایپرلیپیدمی و یا مصرف الکل می باشد. کبد چرب به گرید های (درجه های) مختلف تقسیم می شود که بستگی به مقدار چربی و التهاب در کبد دارد.
– کبد چرب گرید ۱:
در این مرحله، تجمع چربی تنها در سطح خارجی کبد است و عملکرد آن را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. این گرید با رعایت رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و مصرف داروهای مناسب قابل درمان است . علائم این مرحله معمولا خفیف و نامشخص هستند و ممکن است شامل خستگی، نفخ شکم، سوء هاضمه و درد شکم باشند.
– کبد چرب گرید ۲:
در این مرحله، علاوه بر تجمع چربی، التهاب نیز در کبد وجود دارد که موجب آسیب به سلول‌های کبدی میشود. این گرید نیاز به نظارت پزشک و رژیم غذایی خاص دارد . علائم این مرحله شامل افزایش آنزیم‌های کبدی، کاهش اشتها، تیرگی ادرار، کم رنگ شدن مدفوع و زرد شدن پوست و چشم‌ها (زردی) می‌شوند.
– کبد چرب گرید ۳:
کبد چرب گرید ۳ یا فیبروز کبدی، یک بیماری جدی است که در آن کبد به دلیل رسوب چربی زیاد، ملتهب و زخم میشود و عملکرد خود را از دست می‌دهد. این بیماری ممکن است منجر به سیروز یا سرطان کبد شود. علائم کبد چرب گرید ۳ ممکن است شامل: زردی پوست و چشم‌ها، ورم شکم و اندام‌ها، خستگی و ضعف، تهوع و بی‌اشتهایی و آشفتگی ذهنی باشد. درمان کبد چرب گرید ۳ نیاز به تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم، مصرف داروهای مناسب و در موارد شدید، پیوند کبد دارد .
– کبد چرب گرید ۴:
کبد چرب گرید ۴ یا سیروز کبدی، شدیدترین و خطرناک‌ترین نوع کبد چرب است که در آن بافت کبد به شدت آسیب می‌بیند و عملکرد آن مختل می شود. در این حالت، سلول‌های کبدی نابود شده و جای آنها را بافت فیبروز (بافت زخم) می‌گیرد. این باعث میشود که خون به سختی از کبد عبور کند و فشار خون در رگ‌های کبد افزایش یابد. این فشار ممکن است منجر به خونریزی داخلی، ورم شکم، ورم پاها، طحال بزرگ شده، قرمز شدن کف دست و رگ‌های خونی زیر پوست شود . علاوه بر این، سموم و مواد زائد در بدن تجمع پیدا می‌کنند و ممکن است باعث سردرگمی ذهنی، خارش پوست، خون دماغ شدن و کاهش توانایی جنسی شوند.
کبد چرب گرید ۴ علائم جدی و قابل توجه دارد و نیاز به درمان فوری دارد. درمان این بیماری بستگی به شدت آسیب کبد، علل اصلی بروز آن و وضعیت سلامت کلی فرد دارد. بعضی از روش‌های درمان ممکن است شامل مصرف داروهای مخصوص، رژیم غذایی مناسب، تزریق خون، پالایش خون (همودیالیز)، جراحی برای کاهش وزن، جراحی برای کاهش فشار خون در رگ‌های کبد و در موارد شدید پیوند کبد باشند. همچنین باید از مصرف الکل، داروهای سمی برای کبد، غذاهای چرب و قندی و نمک زیاد خودداری کرد.
عوامل مستعد کننده ابتلا به کبد چرب کدام اند؟
– چاقی و اضافه وزن:
هفتاد درصد از کسانی که کبد چرب دارند، چاق هستند. چاقی باعث مقاومت به انسولین، افزایش قند و چربی خون، التهاب و استرس اکسیداتیو می شود که همگی عوامل خطرساز برای کبد هستند.
– کم تحرکی:
فعالیت بدنی منظم به بهبود عملکرد پانکراس، کاهش قند و چربی خون، کاهش وزن، تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می کند. برعکس، کم تحرکی باعث ذخیره سازی چربی در کبد و بدتر شدن بیماری می شود.
– تغذیه نامناسب:
مصرف زیاد غذاهای پرچرب، پرشکر و پرکالری باعث افزایش وزن، نارسایی پانکراس، افزایش قند و چربی خون و تجمع چربی در کبد می شود. همچنین، مصرف زیاد الکل نقش مستقیم در آسیب رساندن به سلول های کبد دارد.
– عوامل ژنتیکی:
بعضی افراد به دلایل ژنتیکی مستعد داشتن کبد چرب هستند. برخی از ژن ها مسئول تولید آنزیم های لازم برای سوخت و ساز چربی هستند. اگر این ژن ها نقص داشته باشند، باعث ماندگار شدن چربی در بافت های مختلف بدن از جمله کبد می شوند.
تاثیر چاقی و اضافه وزن بر کبد چرب
کبد چرب یک بیماری شایع است و ممکن است علائم خاصی نداشته باشد، اما در برخی موارد می‌تواند منجر به التهاب و آسیب کبد شود. کبد چرب معمولاً با عوامل خطر زا مانند چاقی، دیابت، کلسترول بالا و فشار خون بالا همراه است.
چاقی و اضافه وزن یکی از علل اصلی ابتلا به کبد چرب هستند. زیرا باعث می‌شوند که بدن قادر به استفاده صحیح از انسولین نباشد و در نتیجه سطح قند و چربی خون افزایش پیدا کند. این قندها و چربی ها سپس به کبد منتقل شده و در آنجا تجمع می‌کنند. همچنین، چاقی باعث میشود که سلول‌های چرب در شکم فعال شده و مواد التهاب‌زا تولید کنند که به کبد آسیب می‌زنند.
چطور از وقوع کبد چرب پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری و درمان کبد چرب، لازم است که رژیم غذایی سالم و منظم داشته باشید. باید از مصرف غذاهای پرچرب، پرشکر، نمکین و فرآورده‌های حاوی نشاسته خودداری کنید. به جای آن، باید بیشتر از سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات، دانه‌ها، گوشت، ماهی، لبنیات ارگانیک و روغن‌های سالم مثل روغن زیتون استفاده کنید. همچنین باید تعادل کالری در روز را رعایت کنید و از خوردن بین وعده‌های غذایی پرهیز کنید.
ورزش و فعالیت بدنی و تاثیر آن بر بهبود کبد چرب
علاوه بر رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم نقش مهمی در جلوگیری و درمان کبد چرب دارد. ورزش باعث میشود که بدن بهتر از قند و چربی خون استفاده کند و در نتیجه فشار روی کبد را کاهش دهد. همچنین ورزش و فعالیت بدنی باعث سوختن کالری های اضافه و افزایش عضلات شده و به شما کمک می‌کند تا وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. پیشنهاد میشود که حداقل هفتگی ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت هوازی با شدت زیاد داشته باشید.
کبد چرب قابل درمان است و با تغییرات ساده در سبک زندگی میتوان از ابتلا و یا پیشرفت آن جلوگیری کرد.
فیبروز کبدی یا کبد چرب با گرید ۳ چیست؟
فیبروز کبدی یک بیماری است که در آن بافت سالم کبد دچار التهاب و زخم میشود. این زخم‌ها باعث ایجاد بافت فیبری در کبد می‌شوند که مانع از عملکرد صحیح این عضو مهم بدن می‌شوند. فیبروز کبدی ممکن است به دلایل مختلف از جمله عفونت هپاتیت ویروسی، مصرف الکل، کبد چرب، بیماری‌های اتوایمن (خود ایمنی) و سموم محیطی ایجاد شود.
علل ابتلا به فیبروز کبدی چیست؟
علت ابتلا به فیبروز کبدی متفاوت است و بستگی به عامل آسیب زننده به کبد دارد. برخی از عوامل شایع آسیب زای کبد عبارتند از:
– هپاتیت B و C: این دو نوع هپاتیت ویروسی معمولاً علامت خاصی ندارند و ممکن است به صورت مزمن در بدن باقی بمانند. در صورت عدم درمان، این ویروس‌ها باعث التهاب مزمن و زخم کبد می‌شوند.
– الکل: مصرف بالای الکل به صورت منظم یا نامنظم می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های کبد شود. الکل باعث تولید ترکیبات سمی در کبد میشود که باعث التهاب و زخم شده و در نهایت منجر به فیبروز میشود.
– کبد چرب: در این حالت، چربی در سلول‌های کبد تجمع پیدا می‌کند و باعث التهاب و زخم شده و فشار را روی کبد افزایش می‌دهد. عواملی که فرد را مستعد ابتلا به کبد چرب می کنند عبارتند از: ديابت، چاقی، كلسترول بالا، فشار خون بالا و سندروم متابولیک.
– بیماری‌های خودایمنی: در این بیماری ها، سامانه ايمنی بدن به اشتباه سلول‌های سالم کبد را مورد حمله قرار می دهد و باعث التهاب و زخم شده و فشار را روی كبد افزايش میدهند.
بیماری‌های خود ایمنی که روی کبد تاثیر دارند، بیماری‌هایی هستند که در آنها سیستم ایمنی بدن به اشتباه بافت‌ها و سلول‌های کبد را به عنوان بیگانه شناسایی کرده و با آنها مبارزه می‌کند. این باعث التهاب و آسیب به کبد میشود و ممکن است منجر به سخت شدن، زخم و نارسایی کبد شود. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
– هپاتیت خود ایمنی: یک بیماری نادر که در آن سلول‌های ایمنی به هپاتوسیت‌ها یا سلول‌های کبد حمله می‌کنند و باعث التهاب مزمن و تخریب آنها می‌شوند.
– سیروز صفراوی اولیه: یک بیماری که در آن سلول‌های ایمنی به مجاری صفراوی کوچک داخل کبد حمله می‌کنند و باعث تورم، زخم و تحلیل آنها می‌شوند. این باعث جمع شدن صفرا در خون و پوست زرد میشود.
– کلانژیت اسکلروزان خود ایمن: یک بیماری که در آن سلول‌های ایمنی به مجاری صفراوی بزرگ داخل و خارج کبد حمله می‌کنند و باعث تورم، زخم، فشار و تحلیل آنها می‌شوند.
سیروز کبدی یا کبد چرب گرید ۴ چیست؟
سیروز کبدی یک بیماری مزمن است که در آن بافت سالم کبد توسط بافت اسکار (آسیب دیده) جایگزین میشود. این بافت اسکار جریان خون را در کبد مختل می‌کند و عملکرد سالم و عادی کبد را کاهش می‌دهد. سیروز کبدی ممکن است علائم مختلفی داشته باشد، از جمله خستگی، ضعف، کاهش وزن، زردی پوست و چشم‌ها، خارش پوست، آسیت (انباشت مایع در شکم)، واریس‌های گوارشی (برآمدگی رگ‌های خونی در مری و معده)، بزرگ شدن طحال، اختلالات خونی و انسفالوپاتی کبدی (افت هوشیاری به دلیل تجمع سموم در خون).
سیروز کبدی معمولاً ناشی از عوامل زیر است:
– مصرف بیش از حد الکل
– عفونت مزمن با ویروس‌های هپاتیت B یا C
– بیماری کبد چرب غیرالکلی
– بسته شدن یا التهاب مجاری صفراوی
– برخی از بیماری‌های ارثی یا ایمنی
– برخی از داروها یا سموم
سیروز کبدی قابل درمان نیست، اما روش‌های مختلف درمان موجود هستند که می‌توانند پیشرفت بیماری را کندتر کنند و علائم را تسکین دهند.
روش‌های کند کننده ی پیشروی سیروز کبد عبارتند از:
– تغذیه سالم و مناسب
– پرهیز از الکل و داروهای غیرضروری
– تجویز داروهای خاص برای کنترل فشار خون پورتال، آسید، خارش پوست و اختلالات خون
– تجویز داروهای ضد ویروسی برای درمان هپاتیت B یا C
– جلوگیری از خونریزی واریسی يا كاهش فشار خون پورتال
– پيوند كبدی (برای بيماران با سيروز كبدی شديد يا لاعلاج)
آیا کبد چرب یک بیماری جدی است؟ آیا می تواند منجر به مرگ افراد شود؟
تاثیر کاهش وزن روی بهبود و درمان کبد چرب
همانطور که قبل تر هم اشاره کردیم، عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند، از جمله چاقی، دیابت، کلسترول بالا، مصرف الکل و رژیم غذایی ناسالم. بنابراین، تغییر سبک زندگی و کاهش وزن از راه های موثر پیشگیری و درمان کبد چرب است.
اثرات مثبت جراحی چاقی بر بهبود کبد چرب
جراحی باریاتریک چیست؟
جراحی چاقی یا جراحی باریاتریک یک روش جراحی است که با تغییر اندازه و شکل معده و روده، باعث کاهش مصرف غذا و جذب کالری می شود. این جراحی علاوه بر کاهش وزن، به بهبود بسیاری از بیماری های همراه با چاقی مانند دیابت، فشار خون، آپنه خواب و کبد چرب نیز کمک می کند.
برخلاف داروهای موجود برای درمان کبد چرب که تاثیر قطعی و ثابت شده ای ندارند، جراحی چاقی می تواند باعث کاهش قابل توجه چربی در کبد، التهاب و فیبروز شود و حتی روند پیشرفت بیماری را معکوس کند.
البته جراحی چاقی به این معنی نیست كه شخص پس از عمل ديگر نيازی به رعايت رژيم غذایی نخواهد داشت. بلكه پس از عمل لازم است كه شما با رعایت سبک زندگی سالم و منظم به حفظ سلامت خود ادامه دهید.
آیا به دنبال راه حلی برای کاهش وزن و افزایش سلامتی خود هستید؟
دکتر کبیری زاده با تیم حرفه ای خود در تهران، انواع جراحی چاقی را با استفاده از تکنولوژی روز دنیا و با رعایت استانداردهای بین المللی انجام می دهند.
اسلیو و بای پس معده قاتلین کبد چرب!
جراحی اسلیو معده یک روش کم تهاجم و کم خطر است که باعث محدود کردن حجم معده و کاهش اشتهای شما می شود. این جراحی باعث می شود که شما با خوردن مقدار کمتر غذا، سیر شوید و در نتیجه وزن خود را کنترل کنید. نوع دیگری از جراحی چاقی تحت عنوان بای پس معده، در برخی افراد به عنوان روش درمانی انتخاب می شود، که علاوه بر کاهش حجم معده، در این روش قدرت جذب مواد غذایی نیز کاهش می باید و نتیجتا باعث کاهش وزن قابل توجه در افراد می شود.
جراحی اسلیو و بای پس معده علاوه بر کمک به کاهش وزن، موجب بهبود بسیاری از بیماری های ناشی از چاقی نظیر دیابت، فشار خون، کلسترول و غیره می شود.
برای مشاوره رایگان و هماهنگی برای جراحی اسلیو، همین حالا با شماره تلفن ۰۹۱۲۷۹۰۶۹۲۸ تماس بگیرید و قدم اول را برای تغییر زندگی خود بردارید.
