عازض
چاقی ارتباط مستقیمی با فشار خون بالا دارد، که خود عامل بسیاری از بیماری های قلبی و عروقی است. در این مطلب قصد داریم به بررسی علل، عوارض و راه های پیشگیری و درمان چاقی و فشار خون بپردازیم. بدون شک اصلاح سبک تغذیه یکی از موثر ترین راه ها برای درمان فشار خون است. در این راه بای پس معده و اسلیو معده از درمان های اصلی چاقی و مشکلات مرتبط با آن مثل دیابت، فشار خون و … به شمار می آیند.

چاقی و اضافه وزن و شاخص توده بدنی (BMI)

چاقی و اضافه وزن وضعیتی است که در آن میزان چربی بدن، بیش از اندازه ی مطلوب است.
این مسئله می‌تواند عامل افزایش خطر برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان باشد. برای سنجش چاقی و اضافه وزن، یک شاخص رایج به نام شاخص توده بدنی (BMI) وجود دارد که با تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر مجذور قد فرد به متر به دست می‌آید. براساس این شاخص، افراد را به چهار دسته تقسیم می‌کنند:

– کمبود وزن: BMI کمتر از ۱۸/۵
– وزن نرمال: BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۵
– اضافه وزن: BMI بین ۲۵ تا ۳۰
– چاقی: BMI بالاتر از ۳۰

شاخص توده بدنی روش ساده‌ای است که با استفاده از قد و وزن فرد می‌توان به طور تقریبی میزان چربی بدن را تخمین زد. البته این شاخص هم دارای محدودیت‌های خود است و نمی‌تواند به تنهایی عامل تعیین کننده سلامت فرد باشد. برای داشتن دید کامل‌تر از وضعیت سلامت، لازم است عوامل دیگری مانند:
رژیم غذایی، فعالیت بدنی، سابقه خانوادگی، سطح چربی خون و فشار خون در نظر گرفته شود.

دلایل چاقی چیست؟

علت های چاقی شامل عوامل ژنتیکی، محیطی، رفتاری و متابولیک می باشند.

برخی از عوامل محیطی که ممکن است به چاقی کمک کنند عبارتند از:

– تغذیه نامناسب: مصرف زیاد غذاهای پرچرب، پرشکر و پرکالری که حاوی مقادیر کمی فیبر، ویتامین و مواد معدنی هستند.

– فعالیت بدنی کم: کمتر حرکت کردن و سوزاندن کالری های کمتر از آنچه که مصرف می کنید.

– تاثیرات اجتماعی: تشویق دوستان و خانواده به خوردن زیاد یا تبعیت از الگوهای غذایی ناسالم.

– استرس: تولید هورمون های استرس مانند کورتیزول که باعث افزایش اشتها و ذخیره چربی در بدن می شود.

برخی از عوامل ژنتیکی، رفتاری و متابولیک که ممکن است باعث چاقی شوند عبارتند از:

– ژن ها: برخی از ژن ها ممکن است بر میزان اشتها، سوخت و ساز و توزیع چربی در بدن تاثیر بگذارند.

– بیماری ها: برخی از بیماری های هورمونی مانند هیپوتیروئید (کم کاری تیروئید)، سندروم پلی کیستیک اورین (PCOS) و سندروم کوشینگ ممکن است باعث افزایش وزن شوند.

– داروها: برخی از داروهای رایج مانند ضدافسردگی ها، ضدالتهاب ها و داروهای ضد تشنج ممکن است باعث افزایش اشتها و چاق شدن شود.

فشار خون و مقادیر نرمال و بالای آن

فشار خون به میزان فشاری گفته می‌شود که خون در جریان، به دیواره‌های رگ‌ها وارد می‌کند. این عارضه  دارای دو عدد است: فشار سیستولیک که نشان‌دهنده فشار خون در زمان تپش قلب است و فشار دیاستولیک که نشان‌دهنده فشار خون در زمان استراحت قلب است. این دو عدد با واحد میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شوند.

فشار خون نرمال برای افراد بالغ در حالت استراحت بین ۹۰ تا ۱۲۰ میلی‌متر جیوه برای فشار سیستولیک و بین ۶۰ تا ۸۰ میلی‌متر جیوه برای فشار دیاستولیک است. اگر فشار خون بالاتر از این مقادیر باشد، به آن هیپرتانسیون یا فشار خون بالا گفته می‌شود که ممکن است باعث آسیب به قلب، کلیه، مغز و چشم شود. اگر فشار خون پایین‌تر از این مقادیر باشد، به آن هیپوتانسیون یا فشار خون پایین گفته می‌شود که ممکن است باعث سرگیجه، خستگی، تاری دید و بی‌هوشی شود.

میزان فشار خون طبیعی برای افراد چاق چقدر است؟

فشار خون طبیعی برای افراد بالغ بین ۹۰/۶۰ تا ۱۲۰/۸۰ میلی‌متر جیوه است . فشار خون نرمال بستگی به سن، جنس، وضعیت جسمانی و سلامت عمومی فرد دارد. به طور کلی، فشار خون با افزایش سن کم‌کم بالاتر می‌رود. همچنین فشار خون در زنان معمولا کمتر از مردان است.

افزایش وزن یکی از عوامل اصلی افزایش فشار خون است. افراد چاق معمولا دچار فشار خون بالا یا هیپرتانسیون هستند. به عبارت دیگر، فشار خون طبیعی برای افراد چاق کمتر از افراد لاغر است. برای کاهش فشار خون، توصیه می‌شود که افراد چاق وزن خود را کاهش دهند، رژیم غذایی سالم داشته باشند، تمرینات ورزشی منظم انجام دهند و مصرف نمک و الکل را کاهش دهند.

برای اطلاع از فشار خون طبیعی خود، بهتر است با پزشک مشورت کنید و فشار خون را با دستگاه مناسب در منزل یا در مطب پزشک اندازه‌گیری کنید. همچنین در صورت داشتن علائم نامطلوب مثل سردرد شدید، تپش قلب، ورم پاها، تغییرات بینایی و دردهای قفسه سینه، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

چرا مصرف چربی باعث افزایش فشار خون می شود؟

رژیم غذایی با چربی اشباع بالا آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین در گردش را افزایش می دهد، که توسط پلی مورفیسم rs4343 افزایش می یابد. پلی مورفیسم ( ACE gene rs4343 (A2350G با افزایش فعالیت ACE در بین افراد سالم و همچنین در شرایط مختلف پاتولوژیک مرتبط است. آنژیوتانسین ۲ مهمترین جزء RAAS در انقباض عروق و احتباس سدیم است.

برای کسب اطلاعات کامل تر به این لینک مراجعه کنید.

آیا ارتباطی بین فشار خون بالا و کلسترول وجود دارد؟

فشار خون بالا (hypertension) و کلسترول بالا با هم مرتبط هستند. پلاک کلسترول و کلسیم باعث سفت و باریک شدن شریان های شما می شود. بنابراین، قلب شما باید برای پمپاژ خون از طریق آنها بسیار سخت تر فشار بیاورد. در نتیجه فشار خون شما خیلی بالا می رود.

رابطه بین سن، جنسیت و چاقی با فشار خون

برخی از عوامل موثر بر افزایش فشار خون عبارتند از: سن، جنسیت و چاقی. بر اساس تحقیقات انجام شده، با افزایش سن، فشار خون معمولاً بالاتر می‌رود. همچنین جنسیت نیز نقش دارد. مردان در سنین جوانی فشار خون بالاتر از زنان دارند، اما پس از یائسگی، این رابطه معکوس می‌شود. علاوه بر این، چاقی نیز باعث افزایش فشار خون می‌شود. چاقی باعث می‌شود که قلب برای تامین خون بافت‌های بدن  بیشتر کار کند و در نتیجه فشار خون را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، کاهش وزن می‌تواند یک راهکار موثر برای کنترل فشار خون باشد.

آیا کسی که تناسب اندام دارد هم میتواند به فشار خون بالا مبتلا شود؟

پاسخ کوتاه این است که بله، حتی اگر شما تناسب اندام داشته باشید، باز هم ممکن است فشار خون بالا داشته باشید. فشار خون بالا یک عامل خطر برای بیماری های قلبی و عروقی است و ممکن است تحت تاثیر چندین عامل، از جمله وراثت، سن، تغذیه، استرس و سبک زندگی به وجود بیاید. بنابراین، حتی اگر شما وزن مناسب داشته باشید، همچنان لازم است فشار خون خود را به طور منظم بررسی کنید و نکات سلامتی را در زندگی خود رعایت کنید.

راه های پیشگیری از فشار خون بالا

فشار خون بالا یا هیپرتانسیون یکی از عوامل خطر آسیب به قلب و عروق است. برای پیشگیری از فشار خون بالا، می توانید چند راه ساده را دنبال کنید:

– وزن خود را در حد مطلوب نگه دارید. اضافه وزن می تواند باعث افزایش فشار خون شود.

– تغذیه سالم داشته باشید. مصرف مواد غذایی کم نمک، پرفیبر، کم چرب و غنی از مواد معدنی و ویتامین ها می تواند به کنترل فشار خون کمک کند.

– فعالیت بدنی منظم انجام دهید. ورزش به بهبود عملکرد قلب و عروق، کاهش استرس و کنترل وزن کمک می کند.

– مصرف الکل و دخانیات را کاهش دهید. الکل و دخانیات می توانند باعث افزایش فشار خون و آسیب به سلامت قلب و عروق شوند.

– استرس را مدیریت کنید. استرس مزمن می تواند باعث افزایش هورمون های استرس شده و فشار خون را بالا ببرد.

تاثیر چاقی بر فشار خون

چاقی یک بیماری پیچیده است که تعریف خلاصه ی آن: داشتن مقدار بیش از حد چربی بدن است. این فقط یک مشکل زیبایی نیست، بلکه یک مشکل جدی سلامتی است که می تواند خطر ابتلا به سایر بیماری ها و مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، دیابت و برخی سرطان ها را افزایش دهد. یکی از شایع ترین و خطرناک ترین عوارض چاقی، فشار خون بالا است.

فشار خون بالا وضعیتی است که در آن خون در شریان ها با فشارهای بالاتر از حد طبیعی جریان می یابد. این می تواند به رگ ها و اندام های خونی مانند قلب، مغز و کلیه ها آسیب برساند. فشار خون بالا میتواند منجر به حملات قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و زوال عقل شود. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، حدود ۴۷ درصد از بزرگسالان و ۷۰ درصد از افراد ۶۵ سال یا بالاتر در ایالات متحده فشار خون بالا دارند. در ایران هم آمارهای مشابهی از منابع مختلف موجود است.

اما چاقی چگونه باعث ایجاد یا بدتر شدن فشار خون می شود؟

مکانیسم های مختلفی وجود دارد که چاقی را با فشار خون بالا مرتبط می کند. بعضی از آنها عبارتند از:

– افزایش حجم خون و برون ده قلبی. چاقی با افزایش مقدار خونی که باید از طریق شریان‌ها و رگ‌های خونی گردش کند، فشار خون را افزایش می‌دهد که فشار بیشتری به دیواره‌های آنها وارد می‌کند. چاقی همچنین بر توانایی قلب برای پمپاژ موثر خون تاثیر می گذارد که می تواند منجر به نارسایی قلبی شود.

– تغییرات در سیگنال دهی هورمونی. چاقی می‌تواند باعث تغییراتی در سطح و عملکرد هورمون‌هایی شود که فشار خون را تنظیم می‌کنند، مانند انسولین، لپتین، آنژیوتانسین II و آلدوسترون.

این هورمون ها می توانند بر تعادل سدیم و مایعات، انقباض و گشاد شدن رگ های خونی و التهاب و سفتی شریان ها تاثیر بگذارند.

– اختلال در عملکرد کلیه. چاقی می تواند به کلیه ها آسیب برساند. همانطور که میدانید، کلیه ها با فیلتر کردن مایعات و مواد زائد از خون، نقش کلیدی در حفظ فشار خون طبیعی دارند. چاقی همچنین می تواند باعث بیماری کلیوی شود که توانایی کلیه ها برای دفع سدیم و آب را کاهش می دهد و منجر به احتباس مایعات و افزایش فشار خون می شود.

– اختلال اندوتلیال. چاقی میتواند عملکرد اندوتلیوم را که لایه سلولی دیواره داخلی رگ های خونی است، مختل کند. اندوتلیوم موادی تولید می کند که با شل کردن یا انقباض رگ های خونی به تنظیم فشار خون کمک می کند. چاقی میتواند تولید اکسید نیتریک را کاهش دهد، یک گشادکننده عروق که فشار خون را کاهش می دهد، و تولید اندوتلین-۱ را افزایش می دهد، یک منقبض کننده عروق که فشار خون را افزایش می دهد.

خبر خوب این است که کاهش وزن می تواند فشار خون را کاهش دهد یا از افزایش آن جلوگیری کند. رژیم غذایی سالم تر، افزایش فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری می تواند به کاهش وزن و بهبود سلامت شما کمک کند. داروهای تجویزی و روش های کاهش وزن گزینه های اضافی برای درمان چاقی و فشار خون هستند. با پزشک خود در مورد بهترین راه برای کنترل وزن و فشار خون مشورت کنید.

رابطه ی بین چاقی شکمی و فشار خون

چاقی شکمی یکی از عوامل بالا رفتن فشار خون است. چاقی شکمی به معنای افزایش چربی در ناحیه شکم و احشایی است که می‌تواند باعث اختلال در تعادل هورمون‌ها و التهاب در بدن شود. این عوامل می‌توانند باعث افزایش مقاومت عروق خونی و کاهش تولید نیتریک اکساید، یک ماده مهم برای گشاد شدن عروق، شوند. در نتیجه، فشار خون بالا می‌رود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش می‌یابد. برای پیشگیری و کنترل فشار خون بالا، توصیه می‌شود که افراد چاق شکمی وزن خود را کاهش دهند، تغذیه سالم داشته باشند و فعالیت بدنی منظم انجام دهند.

انواع بیماری های قلبی با عامل فشار خون

فشار خون بالا یا پرفشاری خون یک بیماری مزمن است که در آن فشار خون در شریان‌ها افزایش می‌یابد و باعث می‌شود قلب برای تأمین خون و اکسیژن به اندام‌های بدن شدیدتر کار کند. فشار خون بالا می‌تواند منجر به ایجاد یا تشدید بسیاری از بیماری‌های قلبی شود که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

تنگی عروق:

یکی از شایع ترین بیماری‌های قلبی ناشی از فشار خون بالا، تنگ شدن عروق کرونر است. عروق کرونر عروقی هستند که خون را به ماهیچه‌های قلب منتقل می‌کنند. وقتی فشار خون بالا باعث می‌شود دیواره‌های این عروق سخت و ضخیم شوند، جریان خون به قلب کاهش می یابد، و یا به طور کامل قطع می‌شود و باعث کمبود اکسیژن در بافت قلب می‌شود. این حالت معمولاً با درد قفسه سینه (آنژین) همراه است و در صورت شدید شدن، ممکن است منجر به حمله قلبی گردد.

بزرگ شدن قلب:

فشار خون بالا ممکن است باعث شود که عضلات قلب ضخیم و سفت شوند و حجم داخل حفره های قلب (بطن‌ها) کاهش یابد. این کاهش حجم بطن ها، باعث محدود شدن ظرفیت پمپاژ قلب و نارسایی قلبی مزمن می‌شود. نارسایی قلب، اختلالی است که در آن قلب نمی‌تواند خون و اکسیژن کافی را به سایر اعضای بدن منتقل کند. نارسایی قلب باعث تورم پاها، خستگی، تپش قلب، سخت تپیدن، سرفه و کاهش تحمل فعالیت می شود.

عوارض دیگر:

فشار خون بالا همچنین می تواند باعث آسیب دیدن عروق دیگر بدن یا پارگی آئورت (عروقی که خون را از قلب به سمت بقیه بدن منتقل می کند) شود. همچنین فشار خون بالا ریسک سکته مغزی، بیماری کیل و آسیب به چشم را نیز افزایش می دهد.

اثر درمانی عمل جراحی چاقی روی فشار خون و دیگر بیماری های قلبی-عروقی

چاقی یکی از عوامل خطر برای ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی است که می تواند باعث افزایش فشار خون، کلسترول بالا، دیابت و نارسایی قلبی شود. جراحی چاقی یا جراحی متابولیک یک روش درمانی است که با تغییر ساختار معده و روده، مقدار غذای دریافت شده و جذب شده توسط بدن را کاهش می دهد. این عمل موجب کاهش وزن، بهبود سوخت و ساز و کنترل بسیاری از بیماری های مرتبط با چاقی مانند فشار خون بالا می شود.

براساس تحقیقات انجام شده، جراحی چاقی موثرترین روش برای درمان فشار خون بالا در افراد چاق است که با رژیم غذایی و ورزش نتوانسته اند وزن خود را کنترل کنند. در ۶۰ تا ۸۰ درصد افراد چاق که جراحی چاقی انجام داده اند، فشار خون به حالت طبیعی بازگشته و نیاز به دارو نداشته اند. همچنین جراحی چاقی ممکن است باعث کاهش خطر حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و بروز آسیب‌های عروقی دیگر شود.

جراحی چاقی شامل روش های مختلف و تکنولوژی های پیشرفته‌ای است که بستگی به شرایط فرد، نوع چاقی، سابقه پزشکی و تصمیم پزشک دارد. بعضی از روش های جراحی چاقی رایج عبارتند از:

– جراحی اسلیو معده:

در این عمل، حجم معده به حدود ۱/۳ حجم اولیه کاهش میابد، در نتیجه ی این عمل حجم معده به حدود ۴ الی ۵ قاشق غذاخوری ، کاهش می باید و علاوه بر آن، با پایین آمدن هورمون گرلین یا هورمون گرسنگی، نهایتا در بازه ی زمانی ۳ تا ۶ ماه از عمل جراحی چاقی، فرد تا حدود ۸۰ درصد وزن اضافی خود را از دست می دهد. در مجموع این عمل جراحی به عنوان راهکار درمان چاقی باعث می شود که فرد زودتر سیر شود و کمتر غذا بخورد.

– جراحی بای پس معده:

عمل بای پس معده یک جراحی است که در آن پزشک یک قسمت کوچک از معده را با یک حلقه فلزی جدا می کند و آن را به قسمت پایینی از روده بزرگ متصل می کند. این کار باعث می شود که غذا از بخش بزرگتر معده و قسمت اول روده کوچک عبور نکند و به جای آن مستقیما به روده بزرگ برود. این عمل باعث می شود که فرد کمتر احساس گرسنگی کند و سیری زودتر داشته باشد. هدف از این عمل کاهش وزن و کنترل بیماری های ناشی از چاقی است.

عمل جراحی چاقی و تاثیر مثبت آن بر روی فشار خون

عمل جراحی چاقی یکی از روش هایی است که می تواند به افراد دارای اضافه وزن و چاق کمک کند تا وزن خود را کاهش دهند و در نتیجه فشار خون را نیز کنترل کنند. چاقی یک بیماری مزمن است که می تواند باعث بروز بسیاری از مشکلات جسمی و روحی شود. چاقی باعث مصرف بیش از حد اکسیژن و ویتامین ها توسط بافت چربی می شود که این عوامل از طریق خون به سلول های بدن منتقل می شوند. این امر باعث افزایش حجم خون و فشار آن بر روی دیواره های شریان می شود و در نهایت منجر به فشار خون بالا می شود .

فشار خون بالا یک عامل خطر برای بروز بیماری های قلبی، سکته، نابود شدن کلیه ها و آپنه خواب است. برای پیشگیری و درمان فشار خون بالا، لازم است که علاوه بر مصرف دارو، تغذیه سالم، ورزش منظم و کاهش استرس، افراد دارای چاقی مفرط، روش های جراحی نظیر اسلیو معده، بای پس معده، گاسترکتومی عمودی و … را مد نظر قرار دهند.

جراحی چاقی با تکنولوژی لاپاراسکوپ به صورت کم تهاجم انجام می شود و باعث کاهش حجم معده و جذب کمتر غذا توسط روده می شود. این عمل باعث کاهش قابل توجه وزن، بهبود سطح قند خون، کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون در افراد چاق مفرط می شود.

جراحی چاقی آخرین راه حل و قطعی ترین انتخاب برای کاهش وزن است.

البته جراحی چاقی نباید به عنوان راه حل نخستین در نظر گرفته شود و فقط در صورت جوابگو نبودن رژیم غذایی، ورزش و دارو به دنبال راه حل نهایی و دائمی، یعنی عمل جراحی چاقی بروید. همچنین قبل از جراحی چاقی باید شرایط لازم را داشته باشید و تحت معاینات پزشکی قرار بگیرید.