سنگ کیسه صفرا علائم، علل، پیشگیری و درمان

کیسه صفرا در زیر کبد قرار دارد و با ذخیره مایع صفرا هضم را تسهیل می کند. سنگ کیسه صفرا عملکرد آن را مختل می کند.

فهرست

————————————————
کیسه صفرا چیست؟
علت تشکیل سنگ کیسه صفرا
علائم سنگ کیسه صفرا در افراد
داشتن سنگ کیسه صفرا بدون علامت
سنگ کیسه صفرا و کم خونی
عوارض طولانی مدت و خطرات ابتلا به سنگ کیسه صفرا
عوامل خطر برای تشکیل سنگ کیسه صفرا
تشخیص سنگ کیسه صفرا
درمان سنگ کیسه صفرا
عمل کیسه صفرا

کیسه صفرا چیست؟

در قسمت فوقانی شکم، زیر کبد، اندام کوچکی به نام کیسه صفرا وجود دارد که وظیفه آن ذخیره صفرا است. این مایع صفراوی که رنگ زرد متمایل به سبز دارد وظیفه کمک به هضم غذا را بر عهده دارد. در واقع به دلیل یک سری عوامل مختلف، سنگ در کیسه صفرا ایجاد می شود که مهمترین دلیل تشکیل سنگ، وجود مقدار زیادی کلسترول در کیسه صفرا است.

علت تشکیل سنگ کیسه صفرا

بر اساس تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه هاروارد در مورد تشکیل سنگ های صفراوی، به طور معمول ۸۰ درصد از سنگ های صفراوی از کلسترول و ۲۰ درصد باقی مانده از ترکیبات بیلی روبین و نمک های کلسیم تشکیل شده است. دلیل تجمع این ترکیبات و تشکیل سنگ های صفراوی هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما فرضیه های مختلفی در این زمینه وجود دارد و در حال بررسی است.

کلسترول اضافی در کیسه صفرا: کلسترول اضافی در کیسه صفرا باعث ایجاد سنگ های زرد در این اندام می شود. اگر مقدار کلسترول تولید شده توسط کبد از محلول موجود در کیسه صفرا بیشتر شود، سنگ های سخت در کیسه صفرا تشکیل می شوند.

وجود مقدار بیش از حد بیلی روبین در کیسه صفرا: تولید بیلی روبین در کبد به دلیل حذف گلبول های قرمز قدیمی توسط کبد ایجاد می شود. در برخی موارد، از جمله آسیب کبدی و اختلالات خونی، میزان تولید بیلی روبین به طور چشمگیری افزایش می یابد. اگر میزان بیلی روبین بیش از حد نیاز باشد، کیسه صفرا نمی تواند آن را تجزیه کند و در این حالت سنگ های کیسه صفرا رنگدانه ایجاد می شود. سنگ های سخت رنگ های مشکی و قهوه ای نیز در این زمان تشکیل می شوند.
تولید صفرای غلیظ در کیسه صفرا: اگر عملکرد کیسه صفرا مختل شود، کیسه صفرا نمی تواند مایع داخل آن را تخلیه کند، در این صورت مایع در کیسه صفرا گیر می کند و منجر به تشکیل سنگ می شود.

علائم سنگ کیسه صفرا در افراد

درد در قسمت بالای شکم می تواند از علائم سنگ کیسه صفرا باشد. ایجاد درد در کیسه صفرا با خوردن غذاهای چرب و سرخ کردنی نیز از دیگر علل این بیماری است. درد صفراوی ممکن است فقط چند ساعت طول بکشد.

داشتن سنگ کیسه صفرا بدون علامت

وجود سنگ در کیسه صفرا ممکن است دردناک نباشد، اما دردی که افراد احساس می کنند به دلیل انسداد حرکت مایع صفرا توسط سنگ های تشکیل شده در کیسه صفرا است.

بر اساس یافته های دانشگاه گوارش آمریکا، ۸۰ درصد افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا هیچ علامتی ندارند که به آن سنگ کیسه صفرا بی صدا می گویند.

سنگ کیسه صفرا و کم خونی

نتایج مطالعات مختلف بر روی بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا نشان می دهد که ارتباط مستقیمی بین سطح سرمی و هموگلوبین خون این افراد وجود دارد. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد که کم خونی ناشی از کمبود آهن نقش موثری در پر شدن کیسه صفرا دارد که منجر به تشکیل سنگ در کیسه صفرا می شود. همچنین، کم خونی همولیتیک برای مدت طولانی باعث تشکیل سنگ در کیسه صفرا می شود. که به دلیل تخریب گلبول های قرمز اتفاق می افتد.

بنابراین خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا در افراد با سابقه کم خونی بیشتر از افراد عادی است.

عوارض طولانی مدت و خطرات ابتلا به سنگ کیسه صفرا

شاید این سوال بسیاری از افراد باشد که آیا سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟ باید پاسخ دهیم که اگر به موقع به پزشک مراجعه کنید و سنگ برای مدت طولانی در کیسه صفرا باقی بماند، این امر فرد را با عوارض خطرناکی تهدید می کند. این عوارض رایج عبارتند از:

کوله سیستیت حاد: اگر وجود سنگ در صفرا باعث مسدود شدن دهانه صفرا شود و از هدایت مایع صفرا به بیرون جلوگیری کند، عفونت و التهاب در کیسه صفرا ایجاد می شود که کوله سیستیت حاد نامیده می شود. حدود ۱ تا ۳ درصد از افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا ممکن است به کوله سیستیت حاد مبتلا شوند.
کوله سیستیت حاد علائمی دارد که عبارتند از: درد شدید در وسط کمر و قسمت های بالای معده، بی اشتهایی، درد، لرز، تهوع و استفراغ. اگر این علائم را برای ۱-۲ ساعت مشاهده کردید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا بیماری را تشخیص دهد.
سایر خطرات سنگ کیسه صفرا عبارتند از: زردی پوست یا چشم، عفونت کیسه صفرا، عفونت خون، سپسیس، عفونت مجرای صفراوی، التهاب لوزالمعده و سرطان معده، کیسه صفرا. برای جلوگیری از این عوارض، افراد باید سریعتر برای درمان بیماری خود اقدام کنند و اجازه ندهند سنگ کیسه صفرا باعث التهاب و تورم شود.

عوامل خطر برای تشکیل سنگ کیسه صفرا

عواملی که باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا می شوند دو دسته هستند که یک دسته از آنها توسط فرد قابل پیشگیری نیست اما دسته دیگر از عوامل با پیگیری یک سری مشکلات قابل پیشگیری است.

عوامل غیر قابل کنترل عبارتند از: جنسیت، سن، نژاد و سابقه خانوادگی تشکیل سنگ کیسه صفرا. که فرد در بروز آنها نقشی نداشته باشد، فقط می تواند بدن خود را به صورت دوره ای بررسی کند تا به این بیماری مبتلا نشود.

به عنوان مثال، افراد ۶۰ ساله و بالاتر مبتلا به دیابت از داروهایی استفاده می کنند که استروژن را افزایش داده و به تشکیل سنگ کیسه صفرا کمک می کند. اگر دارویی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد، برای جلوگیری از این اقدام نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف داروهای خود را قطع کنید، اجازه دهید پزشک شما را در این زمینه راهنمایی کند.

عوامل قابل کنترل مانند:

اضافه وزن یا چاق بودن

رژیم های غذایی سرشار از چربی و کلسترول و همچنین غذاهای کم فیبر از عوامل مهم در تشکیل سنگ کیسه صفرا هستند.
کاهش وزن زیاد در مدت زمان کوتاه نیز منجر به تشکیل سنگ کیسه صفرا می شود.

تشخیص سنگ کیسه صفرا

ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می دهد که رنگ پوست و چشم را بررسی می کند. به عنوان مثال، وجود رنگ زرد در پوست و چشم ها به دلیل وجود مقدار بیش از حد بیلی روبین در بدن است.

آزمایش‌های تشخیصی دقیقی که پزشک می‌تواند برای تأیید وجود سنگ‌های صفراوی انجام دهد عبارتند از:

انجام سونوگرافی: با انجام تصویری از شکم توسط سونوگرافی، می توان وجود سنگ در کیسه صفرا و همچنین کوله سیستیت حاد را تشخیص داد.
سی تی اسکن شکم: این تصویربرداری برای عکس برداری از کبد و ناحیه شکم فرد انجام می شود.
تجزیه و تحلیل رادیونوکلئید کیسه صفرا: این تجزیه و تحلیل تقریباً یک ساعت طول می کشد. که با تزریق ماده رادیواکتیو به رگهای افراد انجام می شود. که ماده تزریق شده از طریق خون به کبد و کیسه صفرا منتقل می شود. با استفاده از این اسکن می توان عفونت و انسداد مجرا را به راحتی تشخیص داد.
آزمایش خون: آزمایش خون برای بررسی سطح بیلی روبین در خون انجام می شود. عملکرد کبد نیز در این آزمایش قابل تشخیص است.
روش ERC: در این روش مشکلات مجاری صفراوی و پانکراس با استفاده از اشعه ایکس و دوربین بررسی و مشاهده می شود.
توجه داشته باشید در صورت داشتن علائم مربوط به سنگ کیسه صفرا حتما با پزشک مشورت کنید و پیگیری های لازم را تا تشخیص قطعی بیماری انجام دهید تا از عوارض خطرناک این بیماری در امان بمانید. نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که از آنجایی که سنگ کیسه صفرا در اکثر افراد بدون علامت است، برای اطلاع از سلامت کیسه صفرا باید آزمایشات مربوطه را به صورت دوره ای انجام دهید.

درمان سنگ کیسه صفرا

در بیشتر موارد ممکن است سنگ کیسه صفرا داشته باشید و بدون اینکه متوجه شوید خود به خود خارج می شود، اما اگر علائم و درد دارید باید به پزشک مراجعه کنید و در بیشتر موارد صفرا با علائم دردناک باید جراحی شود. در موارد بسیار نادر، پزشک برای درمان سنگ‌های صفراوی که علائم و درد دارند، دارو تجویز می‌کند.

آیا جراحی کیسه صفرا خطرناک است؟ این سوالی است که برای اکثر افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند پیش می آید.باید بدانید که عمل کیسه صفرا اگر برای فردی عوارض داشته باشد، پزشک با اتصال لوله به کیسه صفرا بیمار آن را تخلیه می کند تا زمانی که بیماری های دیگر فرد بروز کند. آنها تحت درمان. کیسه صفرا برای آماده شدن برای جراحی برداشته می شود.

درمان طبیعی و درمان های خانگی سنگ کیسه صفرا را نیز افراد زیادی می توانند امتحان کنند و از این طریق برای درمان استفاده کنند. اما توصیه می شود در صورت مشاهده علائم و درد شدید، برای تشخیص و درمان سنگ کیسه صفرا به پزشک مراجعه کنید. در صورت انجام جراحی و درمان توسط پزشک باید رژیم غذایی خود را تا بهبودی کامل رعایت کنید و از غذاهای پرچرب استفاده نکنید.

عمل کیسه صفرا

یکی از روش های جراحی رایج برای درمان سنگ کیسه صفرا که با بیهوشی کامل همراه است، جراحی لاپاراسکوپی است. در این جراحی ۳ تا ۴ برش در شکم فرد ایجاد می شود سپس دستگاه های مختلفی وارد شکم می شود و کیسه صفرا با دقت خارج می شود. این عمل بسیار ساده است و فرد یک روز پس از جراحی از بیمارستان مرخص می شود.

جراحی لاپاروسکوپی سنگ کیسه صفرا
در این نوع عمل، کیسه صفرا با لیزر یا دستگاه انعقاد الکتریکی بریده می شود. و سپس کیسه صفرا حاوی سنگ ها از برش های شکمی خارج می شود. تمام ابزارهای مورد استفاده از طریق حفره شکمی بریده شده خارج می شوند. با توجه به حساسیت این عمل، بهتر است یک جراح مجرب آن را انجام دهد تا علاوه بر انجام صحیح عمل، فرد دچار عوارض بعد از عمل نشود.

این عمل در زبان عامیانه به دلیل کم عارضه بودن به جراحی لیزری کیسه صفرا معروف است.

توصیه

توصیه می شود افرادی که بیشترین خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را دارند مانند: زنان، افراد چاق، سالمندان، افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری و سایرین سعی کنند رژیم غذایی خود را رعایت کنند، مثلاً از مصرف غذاهای چرب پرهیز کنند. ورزش های مناسب برای کاهش وزن انجام دهید، هرگز از داروهایی که باعث کاهش وزن زیادی در مدت زمان کوتاه می شوند استفاده نکنید. و افرادی که علائمی شبیه درد دارند باید در اسرع وقت برای تشخیص به پزشک متخصص مراجعه کنند تا از پیشرفت بیماری خود مطلع شده و آن را درمان کنند.

دکتر کبیری زاده متخصص جراحی چاقی و لاپاروسکوپی پیشرفته بعد از اینکه چاقی بیماران خود را با انجام جراحی چاقی مداوا می کند، به منظور پایین آوردن احتمال ایجاد سنگ صفرا در اثر کاهش وزن، قرص اولسوفار را بعد از جراحی تجویز می کند.

با این حال در بعضی افراد احتمال شکل گیری آن وجود دارد، که در این صورت از طریق لاپاروسکوپی اقدام به خارج کردن آن برای بیماران خود می کند.

منابع:

ویکی پدیا